Trao đổi với phóng viên Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, luật sư Nguyễn Văn Kỹ, đoàn luật sư tỉnh Bắc Ninh cho biết, theo quy định tại Khoản 1 Điều 5 Chương I Thông tư 58/2009/TT-BCA (Số: 58/2009/TT-BCA(C11), ngày 28 tháng 10 năm 2009 quy định và hướng dẫn thống kê, tổng hợp, xây dựng cơ sở dữ liệu, cung cấp thông tin về tai nạn giao thông đường bộ) thì tai nạn giao thông được hiểu là sự việc xảy ra do người tham gia giao thông đang hoạt động trên mạng lưới giao thông đường bộ vi phạm các quy định về trật tự, an toàn giao thông đường bộ hay gặp phải sự cố bất ngờ gây ra những thiệt hại nhất định đến tính mạng, sức khoẻ của con người hoặc tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Tai nạn giao thông gồm: Va chạm giao thông; Vụ tai nạn giao thông gây hậu quả ít nghiêm trọng; Vụ tai nạn giao thông gây hậu quả nghiêm trọng; Vụ tai nạn giao thông gây hậu quả rất nghiêm trọng; Vụ tai nạn giao thông gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Hiện trường vụ tai nạn giao thông (Ảnh: Trương Hồng)

Luật sư Kỹ phân tích, để xác định định tai nạn giao thông là vụ án hình sự hay vụ án hành chính, cơ quan có thẩm quyền phải làm rõ các tình tiết của vụ tai nạn thông qua trình tự, thủ tục như sau:

Nhận tin và xử lý tin báo về tại nạn: Khi nhận được tin báo có vụ tai nạn giao thông đường bộ xảy ra, cán bộ, chiến sỹ nhận tin phải hỏi rõ để ghi vào sổ nhận tin và báo cáo ngay vụ tai nạn giao thông đường bộ cho lãnh đạo trực chỉ huy đơn vị biết.

Lãnh đạo trực chỉ huy đơn vị khi nhận được báo cáo phải xử lý như sau: Thông báo cho cơ quan có thẩm quyền để tổ chức lực lượng cấp cứu người bị nạn, bảo vệ hiện trường, giải tỏa ùn tắc giao thông.

Khi xác định vụ tai nạn giao thông có người chết (tại hiện trường hoặc trên đường đi cấp cứu), phải báo ngay cho đơn vị Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội thụ lý điều tra.

Vụ tai nạn giao không có người chết tại hiện trường phải cử ngay cán bộ, chiến sỹ hoặc báo ngay cho đơn vị Cảnh sát giao thông thụ lý điều tra.

Cảnh sát giao thông hoặc các lực lượng Cảnh sát khác khí đến nơi xảy ra tai nạn giao thông sẽ làm những việc dưới đây:

Tổ chức cấp cứu người bị nạn, đánh dấu vị trí người bị nạn trước khi đưa đi cấp cứu, với người bị nạn đã chết thì đánh dấu và che đậy nạn nhân.

Trường hợp người bị nạn đã chết có thể gây ùn tắc giao thông, ảnh hưởng đến sự đi lại sẽ đánh dấu vị trí người bị nạn rồi đưa vào lề đường che đậy lại.

Kiểm tra, tạm giữ giấy tờ của người và phương tiện liên quan đến vụ tai nạn giao thông. Trường hợp phương tiện giao thông liên quan đến vụ tai nạn giao thông có thể gây ùn tắc giao thông, ảnh hưởng sự đi lại sẽ đánh dấu vị trí phương tiện giao thông, sơ bộ ghi nhận các dấu vết trên phương tiện rồi đưa vào vị trí thích hợp để bảo quản.

Tổ chức bảo vệ hiện trường, khoanh vùng bảo vệ hiện trường, ghi nhận sơ bộ các dấu vết, đồ vật để lại trên hiện trường, trên các phương tiện liên quan đến tai nạn giao thông.

Tìm những người biết vụ tai nạn xảy ra, ghi rõ họ tên, số chứng minh nhân dân, địa chỉ thường trú, số điện thoại (nếu có) của người biết vụ tai nạn hoặc đề nghị người biết vụ tai nạn giao thông viết bản tường trình phục vụ công tác điều tra. Ngoài ra, tổ chức hướng dẫn giao thông để không xảy ra ùn tắc.

Tiếp đó cơ quan có thẩm quyền tiến hành các biện pháp điều tra gồm khám nghiệm hiện trường; khám nghiệm phương tiện; khám nghiệm cầu, đường, bến phà liên quan đến vụ tai nạn giao thông

Lấy lời khai của người điều khiển phương tiện giao thông, người bị hại, người làm chứng và những người khác liên quan đến vụ tai nạn, giám định chuyên môn.

“Tai nạn giao thông là điều không ai mong muốn. Ở nước ta, số người chết vì tai nạn giao thông theo từng giờ, từng ngày đã lên đến mức báo động. Một khi đã xảy ra thì phải khẩn trương giải quyết, đòi hỏi sự ý thức trách nhiệm và hành động cụ thể của từng cá nhân trong xã hội”, luật sư Kỹ cho rằng.

Do đó, nguyên tắc điều tra, giải quyết tai nạn giao thông được quy định rõ tại Điều 3 Chương I Thông tư 63/2020/TT-BCA (Số: 63/2020/TT-BCA, ngày 19 tháng 6 năm 2020 quy định quy trình điều tra, giải quyết tai nạn giao thông đường bộ của lực lượng cảnh sát giao thông), gồm các nội dung sau:

Tất cả các vụ tai nạn giao thông xảy ra phải được điều tra, giải quyết nhanh chóng, kịp thời, chính xác, khách quan, toàn diện; các cơ quan, đơn vị tiếp nhận, xử lý tin báo về tai nạn giao thông phải khẩn trương cử cán bộ đến hiện trường để giải quyết theo quy định Thông tư này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Lực lượng Cảnh sát giao thông phải phối hợp chặt chẽ với các lực lượng khác trong Công an Nhân dân khi điều tra, giải quyết vụ tai nạn giao thông bảo đảm tập trung, thống nhất theo chỉ đạo của Thủ trưởng Công an các cấp. Cơ quan, đơn vị, cá nhân cấp dưới chịu sự hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ điều tra, giải quyết tai nạn giao thông của cấp trên; cá nhân chịu trách nhiệm trước Thủ trưởng đơn vị và trước pháp luật về hành vi, quyết định của mình.

Không được lợi dụng, lạm dụng công tác điều tra, giải quyết tai nạn giao thông để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Theo Điều 18 Mục 3 Chương II Thông tư 63/2020/TT-BCA (Số: 63/2020/TT-BCA, ngày 19 tháng 6 năm 2020 quy định quy trình điều tra, giải quyết tai nạn giao thông đường bộ của lực lượng cảnh sát giao thông), nếu vụ tai nạn giao thông không có dấu hiệu tội phạm thì thời hạn điều tra, xác minh, giải quyết như sau:

Nhận được tin báo về vụ tai nạn giao thông thì Cảnh sát giao thông phải tiến hành điều tra, xác minh, giải quyết trong thời hạn 07 ngày; trường hợp vụ tai nạn giao thông có nhiều tình tiết phức tạp cần xác minh thêm thì có thể được kéo dài nhưng không quá 30 ngày kể từ ngày nhận được tin báo về vụ tai nạn giao thông. Trường hợp phải thông qua giám định chuyên môn hoặc cần phải có thêm thời gian để xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ thì người có thẩm quyền phải báo cáo thủ trưởng trực tiếp của mình bằng văn bản để xin gia hạn; việc gia hạn phải bằng văn bản, thời hạn gia hạn không được quá 30 ngày.

Kết thúc thời hạn điều tra, xác minh thì lực lượng Cảnh sát giao thông phải ra Thông báo kết quả điều tra, xác minh, giải quyết vụ tai nạn giao thông theo mẫu số 14/TNĐB ban hành theo Thông tư này và tiến hành xử lý theo quy định pháp luật hành chính.

Trong trường hợp giải quyết vụ tai nạn giao thông theo thủ tục hành chính, Điều 19 Mục 3 Chương II Thông tư 63/2020/TT-BCA nói rõ căn cứ vào hồ sơ, tài liệu của hoạt động điều tra, xác minh, cán bộ Cảnh sát giao thông báo cáo lãnh đạo có thẩm quyền để giải quyết vụ tai nạn giao thông như sau:

- Mời các bên liên quan hoặc đại diện hợp pháp của họ đến trụ sở đơn vị để thông báo kết quả điều tra, xác minh (kết luận nguyên nhân, diễn biến vụ tai nạn giao thông, xác định lỗi của những người có liên quan trong vụ tai nạn giao thông và hình thức xử lý vi phạm hành chính); đồng thời lập Biên bản giải quyết vụ tai nạn giao thông theo mẫu số 15/TNĐB ban hành theo Thông tư 63/2020/TT-BCA.

Lập biên bản vi phạm hành chính (nếu có) theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính;

Nếu một trong các bên liên quan đến vụ tai nạn giao thông vắng mặt có lý do chính đáng, thì phải lập biên bản ghi nhận việc vắng mặt và hẹn thời gian đến giải quyết.

- Báo cáo lãnh đạo có thẩm quyền ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính (nếu có).

- Cho các bên liên quan đến vụ tai nạn giao thông tự giải quyết bồi thường thiệt hại dân sự tại trụ sở cơ quan, đơn vị.

Trường hợp các bên liên quan trong vụ tai nạn giao thông không tự thỏa thuận giải quyết bồi thường thiệt hại dân sự thì phải lập biên bản, đồng thời hướng dẫn các bên liên hệ với Tòa án có thẩm quyền để giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự.

- Sau khi hoàn thành việc điều tra, xác minh, giải quyết vụ tai nạn giao thông, cán bộ Cảnh sát giao thông thụ lý hoàn chỉnh hồ sơ và báo cáo lãnh đạo đơn vị kết thúc việc điều tra, xác minh, giải quyết vụ tai nạn giao thông;

Thực hiện chế độ thống kê, báo cáo tai nạn giao thông đường bộ, lưu hồ sơ theo quy định của Bộ Công an và pháp luật có liên quan.

- Đối với vụ tai nạn giao thông do Cơ quan điều tra thụ lý, giải quyết nhưng sau đó lại có quyết định không khởi tố vụ án hình sự, quyết định hủy bỏ quyết định khởi tố vụ án hình sự, quyết định đình chỉ điều tra hoặc quyết định đình chỉ vụ án, nhưng hành vi có dấu hiệu vi phạm hành chính thì:

Chuyển hồ sơ, tang vật, phương tiện của vụ tai nạn giao thông cho cơ quan, đơn vị Cảnh sát giao thông để xử lý vi phạm hành chính thì cán bộ Cảnh sát giao thông được giao tiếp nhận thụ lý báo cáo người có thẩm quyền thực hiện theo quy định tại Điều 63 Mục 1 Chương III Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 (Luật số: 15/2012/QH13, ngày 20 tháng 6 năm 2012) và thực hiện quy định tại Khoản 1, 2, 3 và Khoản 4 Điều 19 Mục 3 Chương II Thông tư 63/2020/TT-BCA.

- Kết thúc việc điều tra, xác minh, giải quyết vụ tai nạn giao thông, nếu cơ quan, đơn vị thụ lý vụ tai nạn giao thông phát hiện những tồn tại, bất cập, thiếu sót trong lĩnh vực quản lý nhà nước về hạ tầng giao thông, tổ chức giao thông, việc quản lý người điều khiển phương tiện, quản lý phương tiện thì có văn bản kiến nghị với cơ quan quản lý, ngành chủ quản để có biện pháp khắc phục.

Hiện nay, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia Khuất Việt Hùng đã tổ chức đoàn công tác chỉ đạo khắc phục hậu quả, thăm hỏi, động viên các gia đình nạn nhân theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang, Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, trong khi các cơ quan chức năng đang tập trung cứu chữa nạn nhân và tìm hiểu nguyên nhân vụ tai nạn./.